شراب و واژگان عبری آن و فرمان اجتناب نذیره ها از شراب در عهدعتیق

شراب و واژگان عبری آن و فرمان اجتناب نذیره ها از شراب در عهدعتیق

امثال ۲۳: ۲۹-۳۵ «وای از آن کیست و شقاوت از آن که، و نزاع ها از آن کدام، و زاری از آن کیست و جراحت های بی سبب از آن که، و سرخیِ چشمان از آن کدام؟ آنانی را است که شرب مدام می نمایند، و برای چشیدن شراب ممزوج داخل می شوند، به شراب نگاه مکن وقتی که سرخ فام است، حینی که حباب های خود را در جام ظاهر می سازد، و به ملایمت فرو می رود، اما در آخر مثل مار خواهد گزید، و مانند افعی نیش خواهد زد. چشمان تو چیزهای غریب را خواهد دید، و دل تو به چیزهای کج تنطق خواهد نمود، و مثل کسی که در میان دریا می خوابد خواهی شد، یا مانند کسی که بر سر دکل کشتی می خسبد، و خواهی گفت: مرا زدند لیکن درد را احساس نکردم، مرا زجر نمودند لیکن نفهمیدم. پس کی بیدار خواهم شد؟ همچنین معاودت می کنم و بار دیگر آن را می طلبم».

سرزمین تاکستان ها

سرزمین اسرائیل «سرزمین موعود» قوم خدا در عهد عتیق همچون «زمینی که به شیر و شهد جاری است» توصیف شده بود (خروج ۳: ۸). ولی این سرزمین به دلیل وجود زمین های حاصل خیزش برکات دیگری از قبیل تاکستان ها و درختان زیتون هم داشت (اعداد ۱۶: ۱۴؛ تثنیه ۶: ۱۱-۱۲؛ یوشع ۲۴: ۱۳؛ اول سموئیل ۸: ۱۴؛ نحمیا ۵: ۴-۵ و ۱۱؛ مزامیر ۱۰۷: ۳۷؛ غزل غزلها ۱: ۶؛ اشعیا ۳۶: ۱۶-۱۷؛ ۶۵: ۲۱؛ ارمیا ۳۲: ۱۵؛ عزرا ۲۸: ۲۶؛ عاموس ۹: ۱۴؛ حبقوق ۳: ۱۷). این سرزمین با آب و هوای معتدلی که داشت، برای کاشت و رشد تاک ها و تولید انگورهای آبدار بسیار مناسب بود. برداشت محصولات تاکستان ها یکی از بزرگترین برداشت های سالانۀ اسرائیل محسوب می شد. قطعاً به همین دلیل است که از انگور، کشمکش و شراب در عهد عتیق زیاد نام برده شده است.‌ می توانستتد انگور را که بسیار مغذی و با انرژی بود ذخیره کنند و در سرتاسر سال بخورند. همچنین، جوشاندن آب انگور و تبدیل آن به یک شربت غلیظ می توانست از فاسد شدن یا تخمیر (تبدیل طبیعی آن به الکل) آن جلوگیری کند. در غلظت بالاتر می توانست برای مدت طولانی از آن به عنوان شربت شیرین یا ژله استفاده کنند و با اضافه کردن آب به آن به آب انگور تبدیل می شد‌ (برای مطالعۀ بیشتر ر.ک به مقالۀ شراب در دوران کتاب مقدس).

شراب یکی از نوشیدنی های رایج در دوران عهد عتیق بود. بعضی وقت ها شرابی که به وسیلۀ اسرائیلیان مورد استفاده قرار می گرفت به حدی تخمیر شده بود که اشخاص را دچار مشکل مسمومیت (حالتی از مستی) می کرد. (تخمیر فرآیندی است که در آن، مخمر بر قند موجود در میوه ها اثر کرده و تولید الکل می کند و آن را به یک نوشیدنی سمی تبدیل می کند). نخستین اشاره به شراب در عهد عتیق به مستی، شرم و لعنت مربوط می شود (پیدایش ۹: ۲۱-۲۵؛ پیدایش ۹: ۲۱). عهد عتیق شامل هشدارهای محکم بسیاری دربارۀ شراب تخمیر شده است، برای مثال «شراب استهزا می کند و مسکرات عربده می آورد، و هر که به آن فریفته شود حکیم نیست» (امثال ۲۰: ۱). یا «هم کاهن و هم نبی از مسکرات گمراه شدند و از شراب بلعیده گردیده اند. از مسکرات سرگشته شده اند و در رؤیا گمراه گردیده و در داوری مبهوت گشته اند» (اشعیا ۲۸: ۷). از آن جا که نوشیدنی های الکلی قابلیت منحرف کنندگی دارند، خدا به همۀ کاهنان اسرائیل امر فرموده بود تا در حین خدمت از شراب و نوشیدنی های الکلی دوری کنند. زیر پا گذاشتن این فرمان تا این حد جدی بود که کاهنان خطاکار، با مجازات مرگ مواجه می شدند (لاویان ۱۰: ۹-۱۱). خدا برای نذیره ها نیز، پرهیز (یعنی، جدایی و اجتناب کامل) از استعمال مشروبات الکلی را امر فرموده بود (به بخش آخر).

گاهی در عهد عتیق به شراب با مفهوم مطلوب و در زمینۀ شادی اشاره شده است. و برای مثال، زکریای نبی، در حینی که از احیای وضعیت اهالی افرایم به وسیلۀ خدا صحبت می کرد چنین می گوید: «دل ایشان گویا از شراب مسرور خواهد شد» (۱۰: ۷). اما پس از آن نبی می گوید «و پسران ایشان چون این را (احیا از جانب خدا) ببینند، شادی خواهند نمود» (۱۰: ۷). بنابراین، این شراب نبود که دل آنها را شاد می ساخت، بلکه ارتباطی که با خدا داشتتد و برکاتی که از او دریافت می کردند، سبب خوشی ایشان گشته بود. تمام اشارات مثبت در عهد عتیق (مثل اشاره ای که در زکریا ۱۰: ۷ آمده) باید در نور متون بسیاری که از عواقب مصیبت بار شراب و مستی سخن می گویند، مطالعه شوند، از قبیل پیدایش ۱۹: ۳۰-۳۸؛ امثال ۲۳: ۲۹-۳۵ ؛ ۳۱: ۴-5؛ اشعیا ۲۸: ۷-۸؛ ارمیا ۲۵: ۲۷؛ ۵۱: ۳۹ و ۵۷‌. در اکثر موارد جایی که شراب در کتاب مقدس با مفاهیم مطلوب توصیف شده است، احتمالاً به آب انگور تخمیر نشدۀ تازه که به آن نیز شراب می گفتند، اشاره دارد.

واژگان عبری برای شراب

به طور کلی، دو واژه در عهد عتیق وجود دارد که به «شراب» ترجمه شده اند:

(۱) رایج ترین واژه یایین است که ۱۴۱ مرتبه به کار رفته است. این واژه به انواع مختلف شراب تخمیر شده (الکلی) و تخمیر نشده (آب میوه) اشاره دارد (نحمیا ۵: ۱۸ که از همۀ انواع «شراب» (یایین) صحبت می کند).

(الف) یایین بیشتر برای همۀ انواع آب انگور تخمیر شده به کار می رود (پیدایش ۹: ۲۰-۲۱؛ ۱۹: ۳۲-۳۳؛ اول سموئیل ۲۵: ۳۶-۳۷؛ امثال ۲۳: ۳۰-۳۱). نتایج فلاکت بار استعمال شراب الکلی در قسمت های مختلف عهد عتیق، به ویژه در امثال ۲۳: ۲۹-۳۵ شرح داده می شود.

(ب) اما یایین گاهی در مورد آب انگور تخمیر نشدۀ تازه و شیرین، به ویژه آب انگوری که مستقیماً از فشردن انگورهای تازه به دست می آید، به کار می رود. وقتی اشعیا دربارۀ ویرانی موآب پیشگویی می کرد، گفت: «کسی شراب (یایین) را از چرخشت ها پایمال نمی کند» (اشعیا ۱۶: ۱۰). ارمیای نبی گفت: «شراب (یایین) را از چرخشت ها زایل ساختم و کسی آن ها را به صدای شادمانی به پا نخواهد فشرد» (ارمیا ۴۸: ۳۳). در واقع، ارمیا حتی به آبی که هنوز در انگوره است تحت عنوان «شراب» (یایین) اشاره می کند (ارمیا ۴۰: ۱۰ و ۱۲). در مراثی ارمیا نیز از واژۀ «شراب» (یایین) برای اشاره به آب انگور تخمیر نشده استفاده شده است. نوبسندۀ کتاب مراثی ارمیا نوزادان شیرخواره را در حالی که گریه کنان از مادرشان غذای معمول خود «گندم و شراب» می خواهند، توصیف می کند (مراثی ۲: ۱۲). محققین نیز کاربرد (یایین) «شراب»  را اشاره به آب تخمیر نشدۀ انگور تعبیر کرده اند. این حقیقت که اصطلاح «شراب»، می تواند به آب انگور غیر الکلی اشاره داشته باشد توسط مطالعات تحقیقات محققین بسیاری تأئید شده است. فرهنگ دانستنی های یهود (۱۹۰۱) می گوید: «شراب تازه قبل از تخمیر شدن، یایین می گات (شراب خمره ای) خوانده می شود (سن هدرین ۷۰ الف). همچنین فرهنگ دانستنی های جودیکا (۱۹۷۱) این موضوع را تأیید می کتد که واژۀ یایین برای اشاره به آب انگور در چندین مرحله به کار برده می شد، از جمله «شراب تازۀ فشرده شده قبل از تخمیر شدن». برای توضیحات بیشتر دربارۀ واژۀ اُیُنس، معادل یونانی واژۀ عبری یایین در عهد جدید، به مقالۀ شراب در دوران کتاب مقدس مراجعه فرمایید.

(2) واژۀ عبری دیگری که به «شراب» ترجمه شده، تیرش است که به معنای «شراب تازه» یا «شراب نوبر» است (برای مثال، اعداد ۱۸: ۱۲؛ تثنیه ۷: ۱۳). تیرش ۳۸ بار در کتاب عهد عتیق ذکر شده و هرگز برای اشاره به شراب تخمیر شده مورد استفاده قرار نگرفته است. این واژه می تواند برای توصیف آب انگوری به کار رفته باشد که هنوز در انگور موجود بوده و فشرده نشده است (اشعیا ۶۵: ۸) یا آب انگوری که از محصول تازه گرفته شده است (تثنیه ۱۱: ۱۴؛ یوئیل ۲: ۲۴). تیرش اغلب به «شراب تازه» ترجمه شده است از این رو، و در اکثر متون به طور واضح برای اشاره به عصارۀ تازه گرفته شدۀ انگور به کار رفته است (برای مثال، امثال ۳: ۱۰؛ اشعیا ۶۵: ۸).

(3)کلمۀ مربوط دیگر،شکار، ۲۳ بار در عهد عتیق به کار رفته است.‌ این واژه با فعل عبری شاکار که به معنای «نوشیدن بدون محدودیت» یا «مست کردن» است، مربوط می باشد. این واژه اغلب به معنای، مسکرات (برای مثال اول سموئیل ۱: ۱۵) یا «نوشیدنی تخمیر شده» ( برای مثال اعداد ۶: ۳) ترجمه شده است. شکار می تواند به نوشیدنی های الکلی که از میوه های دیگر مانند، انار، سیب یا خرما به دست می آیند نیز اشاره داشته باشد. در فرهنگ دانستنی های یهود (۱۹۰۱) آمده است که یایین بعضی اوقات به یک نوشیدنی الکلی که با آب رقیق شده اشاره دارد، در حالی که شاکار با آب مخلوط نشده است. اما، گاهی اوقات می تواند به یک شربت شیرین خوشمزه اطلاق شود (ار.پی. تیچ اوت، «کاربرد شراب در عهد عتیق»، رسالۀ دکترا مدرسۀ الاهیات دالاس، ۱۹۷۹). در بسیاری  از موارد، هنگامی که یایین و شکار با هم بکار رفته اند، یک واژۀ مفرد را تشکیل می دهند که به معنی نوشیدنی ای می باشد که موجب مستی می شود.

متون بسیاری در عهد عتیق به پیامدهای غم انگیز استفاده از یایین و شکار هنگامی که به نوشیدنی تخمیر شده (الکلی) و مست کننده تبدیل شده اند، اشاره می کنند (برای مثال ۴: ۱۷؛ ۲۳: ۲۹-۳۵؛ پیدایش ۹: ۲۰-۲۷؛ ۱۹: ۳۱-۳۸). نه فقط اثرات این نوشیدنی ها حتی خود آن ها نیز محکوم شده اند (امثال ۲۰: ۱؛ مقالۀ شراب در دوران کتاب مقدس)‌. مشروبات الکلی می توانند موجب شوند شخص با رفتارهای غیر اخلاقی و از دست دادن قوۀ خودداری از معیارهای خدا برای تشخیص درستی و خطا دور شده یا از آن ها سرپیچی کند‌. بعضی از مردم برای رسیدن به خوشی، احساس رضایت و رفع نگرانی به مشروبات الکلی وابسته هستند. اما این ها اموری هستند که قرار  است توسط خدا و ارادۀ او به انجام رسند. کلام خدا به روشنی تعلیم می دهد کسانی که می خواهند از خدا و نقشه هایش پیروی کنند برای پرهیز از مصیبت، مشکلات، افسردگی و پشیمانی که در اثر استعمال مشروبات الکلی پدید می آیند، باید از نوشبدن مشروباتی که سبب مستی و اعتیاد می شوند خودداری کنند (امثال ۲۳: ۲۹-۳۵).

نذیره ها و شراب

واژۀ «نذیره» (در عبری نذیر از ناذار، به معنای «جدا کردن») به شخصی اشاره دارد که پیمان خاصی برای وقف کامل خود به خداوند، و اهداف او بسته است. ممکن است شخصی برای مدت زمانی محدود یا برای تمامی عمر این عهد را ببندد. (داوران ۱۳: ۵؛ اول سموئیل ۱: ۱۱):

(۱) اعداد ۶: ۱-۸ شرایط لازم برای نذیره شدن را، که شامل پرهیز (یعنی جدایی کامل) از نوشیدن مشروبات الکلی است، توضیح می دهد. همچنین نذیره ها موهایشان را کوتاه نکرده و نباید به جسد مرده ای نزدیک می شدند.

(۲) روش زندگی یک شخص نذیره نمایان گر معیارهای بالای تقدس و سرسپردگی برای تحقق اهداف خدا به وسیلۀ قوم خدا بود (عاموس ۲: ۱۱-۱۲).

(۳) نذیره شدن کاملاً داوطلبانه بود و هدف آن این بود تا به اسرائیل تعلیم دهد که تعهد و وفاداری کامل به خدا، نخست باید از دل انسان سرچشمه گیرد و سپس از بیرون به شکل انکار نفس، انضباط اخلاقی و روحانی و پاکی فردی نشان داده شود (اعداد ۶: ۳-۸).

خدا به نذیره ها فرامین واضحی دربارۀ استعمال شراب داده بود. نذیره ها باید از نوشیدن «شراب و مسکرات» (اعداد ۶: ۳: تثنیه ۱۴: ۲۶) پرهیز می کردند. در واقع، آن ها مجاز به خوردن یا نوشیدن هر چیزی که از انگور درست می شد نبودند. به احتمال زیاد خدا این فرمان را به عنوان نوعی عامل بازدارنده از وسوسه شدن برای مستی یا مست شدن یک نذیره به طور اتفاقی صادر کرده بود (اعداد ۶: ۳-۴؛ لاویان ۱۰: ۸-۱۱؛ امثال ۳۱: ۴-۵).